Lamium album - białogłowa wśród ziół
Kiedy pierwszy raz spojrzałyśmy sobie głęboko w oczy, byłam na początku podróży w głąb świata dzikich roślin jadalnych i leczniczych – a z powodów osobistych zapraszałam na spotkanie przede wszystkim rośliny, które mają działanie łagodzące na bóle menstruacyjne, które badam od przeszło 20 lat. Białe jak śnieg elfie dzwoneczki rozświetlały zacienioną alejkę nadrzecznego lasku, w którym przechadzałam się pewnego wiosennego popołudnia. Jasnota przywitała się ze mną nieśmiało, a ja przechyliłam ze zdziwieniem głowę, po czym spojrzałam w górę, szukając rośliny, która zrzuciła na tę “pokrzywę” płatki swoich białych kwiatków. Ku mojemu zaskoczeniu nigdzie wokół nie dostrzegłam żadnych jasnych punktów, a jedynie połacie ciemnej zieleni drzew. Kucnęłam przy elfich dzwoneczkach, uśmiechnęłam się i usłyszałam wewnętrznymi zmysłami, jak jasnota mi się kłania, zapraszając do swojego świata… I tak właśnie zaczęła się nasza piękna przyjaźń.
Pisząc ten tekst, popijam napar z jej pysznych kwiatów. Jesteśmy tu razem. Jasnota Biała ma Ci wiele do opowiedzenia, a ja jestem dziś jej oddaną posłanniczką.
Jasnota biała na kartach historii
Znana była już w XV wieku – wspominają o niej Dioskorides, Lonicer i Matthiolus. Nadano jej łacińskie imię Lamium album, co brzmi w moim odczuciu bardzo magicznie – niczym zaklęcie rozświetlające mrok. Polskie tłumaczenie tej wieloletniej archeofitki miło oddaje ten wydźwięk – chociaż zwana jest przez niektórych “głuchą pokrzywą”, choć moim skromnym zdaniem głucha wcale nie jest – po prostu nie parzy skóry. Faktycznie na pierwszy rzut oka można pomylić ją z pokrzywą, jednak między majem a sierpniem wyraźnie wyróżnia się z gąszczu czterokanciastych łodyg i lancetowatych liści z ogonkami, skromnie prezentując śnieżnobiałe płatki skupione w kątach górnych listków w nibykółkach (po ususzeniu kwiaty stają się kremowobiałe, wręcz pożółkłe – zresztą niegdyś wykorzystywano również jej właściwości barwiące, otrzymując kolor żółty z ziela).
Gdzie rośnie jasnota biała?
Chociaż jest rośliną synantropijną, czyli rosnącą w pobliżu siedlisk ludzkich (z gr. syn – razem, anthropos – człowiek) i z pozoru można spotkać ją w wielu zacienionych miejscach – w sadach, ogrodach, przy budynkach, pod płotami, w zaroślach czy na polanach leśnych (lubi gleby żyzne, azotowe), to wcale nie jest aż tak pospolita jak pokrzywa czy nawet jej purpurowa siostra, którą akurat ja widuję na każdym spacerze.
Żeby sportretować Jasnotę Białą do tego tekstu, wybrałam się na wieś w okolice ukochanej Puszczy Kampinoskiej, gdzie spędziłam całe zeszłe lato. Nie wiedziałam, gdzie tym razem mi się ukaże, ale byłam pewna, że to zrobi w najbardziej odpowiednim momencie, skoro wybieram się do niej ze szczególną intencją spotkania (jako posługa dla łaknących wiedzy i być może antidotum na bóle miesiączkowe). Co tu dużo pisać – tak też się stało! Najpierw natknęłam się, co prawda, na jasnotę purpurową, którą poprosiłam o popchnięcie mnie w ramiona jasnoty białej – w ramach tej intencji skosztowałam jeden koszyczek, po czym przeniosłam się w inny obszar. I nagle, skręcając w stronę Wisły w mniej uczęszczaną drogę, za starym drewnianym kościółkiem dostrzegłam jej śliczne, białe kwiatuszki, z gracją wyłaniające się spośród zieleni.
Ratowniczka w białych rękawiczkach
Zatem w czym wdzięczna jasnota Lamium album może nam pomóc? Zaznaczę jeszcze, że jest to bylina miododajna, więc wspiera nie tylko ludzi w ich różnych dolegliwościach, ale i cały ekosystem, goszcząc w swoich białych frędzelkach różne zapylające owady. Oczywiście jasnota biała nabrała mnie raz jeszcze, kiedy to zerwałam pierwszy raz jej koronę kwiatową i zauważyłam czarne “jajeczka” pod płatkami kwiatów, myśląc, że to larwy owadów. Jak się wkrótce okazało, te czarne “larwy” to stały element jej menu, czyli owoce-pylniki – narzędzia rozrodcze, zawierające tzw. elajosomy – ciałka mrówcze (ach!), czyli specjalne tłuszczowe wyrostki nasion, którymi mrówki uwielbiają się odżywiać i właśnie z tymi żyjątkami nasza jasnota biała (jak i jej jasnotowate siostry) weszła w tak zwany mutualizm, czyli swoistą ochronną interakcję międzygatunkową, zapewniającą przetrwanie obu gatunkom!
Składniki tej białogłowej królewny bardzo holistycznie traktują organizm człowieka, wpływając na błony śluzowe, jednocześnie działając przeciwzapalnie (irydoidy), regenerująco (minerały), osłaniająco (śluzy) i ściągająco oraz odkażająco (garbniki).
Składniki aktywne jasnoty białej
● śluz
● garbniki
● flawonoidy
● saponiny
● olejek eteryczny
● sole mineralne
● witaminy C i A
● związki irydoidowe
● związki zasadowe (np. cholinę)
● kwasy wielofenolowe
Właściwości jasnoty białej
● przeciwzapalne i regenerujące na uszkodzony nabłonek (tworząc śluzy ochronne)
● uszczelniające na ściany włośniczek
● hamujące mikrokrwawienie z drobnych naczyń
● moczopędne, przyspieszające metabolizm
● przeciwwysiękowe
● wykrztuśne
● czyszczące krew i wątrobę
● słabo ściągające
● zmiękczające
Na co stosować jasnotę białą?
● bóle menstruacyjne
● obfite krwawienie maciczne
● brak miesiączkowania (tylko w kompozycji ziołowej)
● stany zapalne macicy i pochwy (płukanki lub nasiadówki)
● białe upławy, stany ropne
● dolegliwości przewodu pokarmowego (wzdęcia, niestrawność)
● problemy odbytu i odbytnicy (biegunki)
● problemy układu moczowego, prostata
● nieżyty jamy ustnej, gardła
● zapalenie oskrzeli
● niedokrwistość, anemia
● wysypki skórne, trądzik, egzema
● lekkie oparzenia, obrzęki, żylaki, hemoroidy
● niepokój
Jak stosować jasnotę białą?
ODWAR
Odwar z kwiatów w odpowiedniej mieszance ziołowej – bowiem dopiero zespołowo zastosowane zioła mają szansę przywrócić równowagę biologiczną w pełnej harmonijnej współzależności. Jak pisze znamienity znawca ziołolecznictwa ojciec Klimuszko “bezwzględnym warunkiem uzyskania dobrych efektów leczenia ziołami jest umiejętność ich doboru i połączenie w odpowiedni zestaw”. Oczywiście możesz pić też jasnotę jiałą solo – po prostu czuwaj nad ilością i częstotliwością, żeby nie przesadzić w żadną stronę.
Odwar z ziół olejkodajnych zawsze robimy ze świeżego surowca, nie gotując ziół w garnku, by nie straciły olejków eterycznych i witamin.
Kopiastą łyżkę mieszanki ziołowej należy zalać wrzątkiem i zostawić do zaparzenia na 3 godziny.
Następnie przecedź, lekko podgrzej i pij 3 razy dziennie po szklance przed posiłkiem.
Jasnota Biała najlepiej sprawdzi się w połączeniu z ziołami zawierającymi:
● krzemionkę: ziele skrzypu, poziewnika, miodunki, rdestu ptasiego;
● związki hamujące krwawienie: ziele tasznika, rdestu ostrogorzkiego, przymiotna kanadyjskiego;
● związki regenerujące błony śluzowe: kwiat nagietka, rumianku, ziele krwawnika, przywrotnika, bukwicy, świetlika, liść babki, korzeń łopianu, żywokostu.
MACERAT
Macerat z jasnoty białej najlepszy jest na leczenie skóry lub dopochwowo.
Świeże kwiaty jasnoty spryskaj alkoholem i odstaw na kilka minut.
Zalej ciepłym olejem roślinnym w proporcji 1:1 – najlepiej w ciemnej butelce (np. po oliwie z oliwek) lub w słoiku owiniętym papierem czy materiałem.
Wierzch oleju spryskaj alkoholem i zakręć słoik.
Odstaw na 2 tygodnie, czasem wstrząsając. Po tym czasie zlej olej do innego podobnego naczynia i odciśnij kwiaty.
ESENCJA KWIATOWA
Esencję jasnotową przygotowuje się z kwiatów i/lub liści przede wszystkim w ramach wsparcia emocjonalnego, chociaż, oczywiście, tak przygotowana substancja zawiera również cenne składniki oddziałujące na ciało fizyczne. Jako że ciało fizyczne, umysł i emocje są ściśle ze sobą połączone, to esencję można określić jako jasnotowy eliksir mocy. O tym, jak własnoręcznie przygotować esencję z roślin dowiesz się w osobnym rozdziale, jest to bowiem bardzo delikatny i specyficzny proces.
Jak suszyć jasnotę białą?
● KWIATY suszone w cieniu w temperaturze do 30 stopni C
● ZIELE suszone w cieniu w temperaturze do 30 stopni C
● KORZEŃ suszony w piekarniku rozgrzanym do 60 stopni (wykazuje najsilniejsze działanie przeciwastmatyczne i przeciwprzeziębieniowe
Przepisy na mieszanki ziołowe z jasnotą białą
BOLESNE MIESIĄCZKOWANIE
kwiat jasnoty białej, kwiat ślazu, liść mięty pieprzowej, liść melisy, kwiat wrzosu, kwiat nagietka, koszyczki rumianku, ziele krwawnika, ziele dziurawca
ALERGIA ZWIĄZANA Z MIESIĄCZKOWANIEM
(migrena, pokrzywka, podrażnienia skóry, dychawica oskrzelowa)
kwiat jasnoty białej, korzeń kozłka, korzeń arcydzięgla, korzeń lukrecji, kwiat lawendy, ziele przywrotnika, ziele drapacza, ziele krwawnika, ziele dziurawca
BRAK MIESIĄCZKOWANIA
kwiat jasnoty białej, kwiat ślazu, kwiat nagietka, liść rozmarynu, liść melisy, liść pokrzywy, liść mięty pieprzowej, liść ruty, ziele krwawnika, kora wierzby, korzeń kozłka
CHOROBY SKÓRY
kwiat jasnoty białej, kłącze perzu, liście brzozy, liście pokrzywy, ziele fiołka trójbarwnego
